استعداد یابی در ورزش: برای سالیان متمادی در دهه های ۵۰ و ۶۰ میلادی کشورهای غربی بر این اعتقاد بودند که استعداد یابی و فیلترینگ هوشمندانه برخلاف روحیات اخلاقی و بشری است. در همین حین بود که بلوک شرق سابق یک سیستم استعداد یابی علمی و منسجم را برپا نهادند که در سالیان بعد خروجی همان سیستم مدالهای المپیک را درو کرد. در یکی از گزارشات از رومانی در بین ۶۰۰۰ هزار دختر بچه دبیرستان و دانشگاهی ۶ نفر انتخاب شدند و این شش نفر در المپیک های بعدی همگی در رشته قایقرانی موفق به کسب مدال شده بوند. غرب حذف افراد را غیر اخلاقی میدانست ولی بعد از چند سال به اشتباه خود پی برد و مسیر بلوک شرق را پیش گرفت. غرب که تا آن زمان استعداد یابی را ضربه زننده به روحیه افراد میدانست به ناگاه متوجه غفلت خود شد و آنها نیز شروع به پایه گذاری سیستم های استعداد یابی نمودند. اگر توجه کنید هنوز هم کشورهای بلوک شرق سابق و در راس آن روسیه و چین بر اساس سیستم استعداد یابی که دارند جایگاههای خوبی در المپیک مال خود کرده اند.
در کشور ما ایران با وجود ژنتیک منحصر بفرد بدنی، عدم وجود سیستم استعداد یابی منسجم همواره باعث به هرز رفتن هزاران استعداد میگردد. تمرکز بر روی تنها چند رشته پرطرفدار باعث شده که بسیاری از رشته های بنیادی و مهم در مه بی توجهی ناپدید شوند. استعداد ها خیلی زود سن ورزشی خود را سپری میکنند و کسی به سراغ آنها نمیرود. ولی واقعا در سیستم استعداد یابی به چه مواردی باید توجه داشت؟
معیارهای فیزیولوژیکی: در اولین مرحله باید بتوان فاکتورهای تعیین کننده در هر رشته ورزشی را تعیین نمود. به عنوان مثال در دوی صد متر وجود تارهای تند انقباض و سیستم فسفاژن قوی در قهرمانی تعیین کننده است. پس برای قهرمانی در این ورزش باید افرادی انتخاب شوند که دارای این معیارها میباشند. توجه نمائید هر رشته ورزشی فاکتورهای فیزیولوژیکی خاص خود را دارد که باید آنها را یافت. با تست از برترین های هر رشته ورزشی این معیارها مشخص میشوند.
معیارهای آنتروپومتری: ما نباید معیار های فیزیولوژیکی را با معیارهای آنتروپومتری یکی بدانیم. معیارهای آنتروپومتری مواردی همچون قد، طول دستها، وزن و…. میباشند که در ورزشهای مختلف اهمیت مختلفی هم خواهند داشت.
معیارهای روانشناسی: در برخی از ورزشهای افرادی درون گرا و برخی از رشته ها افراد برونگرا موفق تر هستند. سطح اضطراب و اعتماد بنفس در رشته های مختلف نقشهای متفاوتی ایفا میکنند. در واقع در اغلب سیستم های استعداد یابی دنیا به این موارد هم توجه میشود!
چگونه باید یک استعداد را پیدا کنیم؟
ما بر اساس تست هایی که از افراد در فاکتورهای مختلف به اجرا میرسانیم وضعیت بدنی آنها را بررسی میکنیم و آنها را با بهترین ورزشکاران در هر رشته مقایسه میکنیم و سپس احتمال موفقیت در هر رشته را تخمین میزنیم.
آیا معیار تکنیکی در هر شته هم مهم است؟
بدون شک برخی از افراد دارای توانایی های ویژه در یک رشته ورزشی میباشند که به عنوان معیار تکنیکی ذاتی مشهور است. گاهی یک ورزشکار هیچ یک از معیارهای فیزیولوژیکی و یا آنتروپومتری یک رشته را نداشته باشد و یا در حد متوسط میبباشد ولی به دلیل ویژه گی تکنیکی میتواند در آن رشته ستاره شود نمونه این افراد در تاریح ورزش بوده ولی کم هستند و در همه ورشها صدق نمیکند. به عنوان مثال در فوتبال نقش تکنیک گاهی بر فاکتور قد میچربد ولی مشابه آن در بسکتبال کمتر دیده میشود. هر چه که سطح رقابتها بالاتر رود این فاکتورهای بیشتر به چشم می آیند. به عنوان مثال شما با اندازه کف پای عادی در شهر خود قهرمان شنای قورباغه میشوی ولی در سطح جهانی باورش خیلی سخت است. پس باید بهترین افراد بر اساس مشخصات بدنی انتخاب شوند تا در آینده هم نتیجه بگیرند. بدون شک ویژه گی تکنیکی تعیین کننده است ولی ما به عنوان فیزیولوژیست قضاوتی در این مورد نخواهیم داشت و یا کمتر قضاوت میکنیم. ما شاخص های قابل اندازه گیری هر ورزشکار را ارزیابی میکنیم و نتایج را به مربی و ورزشکار اعلام میکنیم. آنها تصمیم نهایی خواهند گرفت که در کدام مسیر بروند!
سیستم استعداد یابی حال حاضر کشور؟
به نظر میرسد ما هنوز سیستم استعداد یابی قوی نداریم و هنوز متاسفانه ایرادات زیادی در این زمینه وجود دارد. با اینکه برای راه اندازی یک سیستم استعداد یابی نیاز به افرادی با سطح تخصص بالا میباشد متاسفانه مسئله نادیده گرفته میشود و گاهی در برخی از مراکز افرادی اقدام به اجرای تستهای میکنند که حتی دارای مدرک کارشناسی در علوم ورزشی را نگذارنده اند و به صورت خودآموز و تجربی اقدام به تست و اخذ وجه از والدین میکنند. دکانی جدید که در برخی از جاهای زیاد دیده میشود.
نویسنده این مطلب در برخی از مراکز ورزشی فعالیتهایی به صورت پراکنده مشاهده کرد که با استفاده از سرمایه گذاری شخصی اقدام به بکارگیری افرادی واقعا توانمند برای جذب استعداد نمودند. تعداد این مراکز کم و هر چند وقت هم از بین میروند. بیشتر این مراکز هم بر روی رشته های پرطرفدار کار کرده و استعداد یابی فوتبال، استعداد یابی والیبال و یا استعداد یابی کشتی بیشتر در بین آنها مشاهده شده است.
سالم باشید
