بدنسازی یا پرورش اندام: به نظر میرسد هر تمرینی که با وزنه اجرا میشود بدنسازی نام گذاری میشود. در واقع تمرینات با وزنه میتوانند با اهداف مخالف صورت پذیرند. در صورتی که بدنسازی با هدف توسعه عضلات از نظر شکلی و برای شرکت در رقابتهایی با سیستم امتیاز دهی بر اساس ظاهر باشد مترادف Body Building خواهد بود. البته که این حوزه دارای شاخه ها زیادی همچون فیزیک و… میباشد که امتیاز دهی مبنایی در همه آنها ظاهر افراد میباشد. در نظر داشته باشید که تمرینات بدنسازی در زیر شاخه های پرورش اندام حتما باید با برنامه های مکملهای تغذیه ای همراه باشند و در عین حال برخی از تمرینات همچون تمرینات هوازی برای از بین بردن لایه های چربی در برخی از مراحل آن قرار داده میشود. پای گذاشتن در بخش قهرمانی این رشته ورزشی در بسیاری از کشورها تبلیغ نمیشود و این امر به دلائل مختلفی از جمله استفاده های رایج از دارو ها و مواد نیروزای غیر مجاز در این رشته ورزشی میباشد. کمیته بین المللی المپیک تا این تاریخ هیچ یک از رشته های زیر مجموعه پرورش اندام را به رسمیت نشناخته و اجازه برگزاری رقابتهای پرورش اندام و رشته های مرتبط به آن را در المپیک نداده است.
در بخشی دیگر از تمرینات با وزنه، اهداف بالا بردن تناسب اندام و بهبود سیستم های حیاتی در بدن و آمادگی عمومی میباشد. این نوع از تمرینات با وزنه به نام تمرینات تناسب اندام یا فیتنس عمومی نامگذاری میشود که البته بخشی از رقابتهای زیرمجموعه پرورش اندم با نام فیتنس نیز نامگذاری شده که با فیتنس و مفهوم فیتنس در فیزیولوژی ورزشی متفاوت است. در واقع تمرینات با وزنه که برای اهداف تناسب اندام طراحی میشوند دارای شدت میانه ای میباشد که افراد را از آسیب ها دور نگه میدارند ولی در بخش بدنسازی – فیتنس مرتبط با پرورش اندام نیاز به شدت های قابل ملاحظه ای از تمرینات خواهید بود که میتواند برای مفاصل در طولانی مدت آسیب زا باشند. تمرینات بدنسازی با هدف تناسب اندام میتوانند همراه با تمریناتی همچون تمرینات هوازی، تمرینات تی آر ایکس و … همراه باشد. تغذیه و رعایت دستوالعمل های غذایی در این نوع از تمرینات مهم میباشد و به هیچ عنوان برای افرادی که با هدف تناسب اندام اقدام به تمرینات با وزنه میکنند استفاده از مکمل های دارویی توصیه نمیشوند.
اما بخش دیگری از تمرینات ورزشی که با نام بدنسازی در ایران شناخته شده بخش بدنسازی برای ورزشکاران و تیم های ورزشهای حرفه ای است. یک کاراته کار یا یک فوتبالیست باید برنامه بدنسازی خاص خودش را داشته باشد و البته در ایران به نام بدنسازی ولی در دنیا به نام Conditioning که مترادف آماده سازی است از آن نام برده میشود. در واقع تمرینات با وزنه بخشی از یک برنامه آماده سازی است که باید در کنار انواع اینتروالها و رعایت دستوالعمل های خاص مانند تیپرینگ، پیکینگ، ترانسفرینگ،…. و برنامه های ویژه برای رکاوری همراه باشد. به هیچ عنوان آماده سازی را مترادف با پرورش اندام ندانید. اشتباه در استفاده از روشهای تمرینی پرورش اندام به عنوان بخشی از بدنسازی ورزشکاران حرفه ای نه تنها باعث بهبود عملکرد آنها نشده است بلکه باعث زیانهای بسیار برای آنها نیز شده است. فقط این نکته را بدانید که برای دریافت کارت مربیگری در حوزه پرورش اندام در هر جای دنیا نیاز به تحصیلات دانشگاهی در علوم ورزشی نیست ولی اگر بخواهید مربی بدنساز برای ورزشهای حرفه ای مثل بدنساز فوتبال شوید حتما باید برای شرکت در آزمون آن، دوره کارشناسی رشته های علوم ورزشی را گذارنده باشید. در واقع مربیگری بدنسازی رشته های ورزشی بسیار پیچیده و بر اساس علوم ورزشی بنا نهاده شده است در حالی که سایر بخشهایی که پیش از این نام برده شده از این امر مستثنا میباشند.
هدف نویسنده در این مقاله آشنایی شما با جنبه های مختلف بدنسازی بوده است. البته که تاکید بر اهمیت علم و دانش در آماده سازی ورزشکاران حرفه ای یکی از اهداف در این مقاله بود است. شما میتوانید بدون تحصیل در علوم ورزشی به سطح مربیگری بین المللی در فوتبال دست یابید ولی بدون تحصیلات ورزشی قادر به حضور به عنوان بدنسازی در تیم های ورزشی نمیباشید. متاسفانه در کشور ما سیستم مشخصی برای تربیت مربیان بدنسازی (آماده ساز تیم های ورزشی) حرفه ای وجود ندارد. با اینکه نویسنده این مطلب بارها در کارگاههای و کلاسهای مربیگری تدریس کرده و با فدراسیون ها همکاری داشته است اما تاکید دارم که این بخش باید زیر نظر بک انجمن کاملا علمی و دانشگاهی فعالیت خود را آغاز کند و تا زمانی که این اتفاق نیافتد نیرو ها پرتوانی که در کشور ما در این بخش حضور دارند به هدر خواهند رفت و از آنها استفاده مناسب نخواهد شد. آیا تیم های ورزشی سرانجام مجاب به استفاده از مربیان بدنسازی حرفه ای شده اند؟ در همین چند دوره پر ایرادی که برگزار گرید و برخی از جوانان که موفق به دریافت مدرک هم شده اند هنوز بلاتکلیف مانده اند زیرا هیچ فدراسیونی همراهی لازم برای بکار گیری این نیروها را ندارد.
بدون شک برای ارائه مدرک به مربیان بدنسازی حرفه ای باید به برگزاری آزمون جامع به همراه رعایت پیش نیاز (داشتن مدرک کارشناسی در حوزه علوم ورزشی) اکتفا کرد و با برگزاری کارگاههایی که در واقع برای یک تحصیل کرده علوم ورزشی هیچ بار علمی همراه نخواهد داشت وقت آنها را تلف نکنیم. متاسفانه بارها و بارها تدریس های اشتباه مدرسانی را دیده ام که تنها بر باد دهنده زمان و پول شرکت کننده ها بوده اند و بس. قرار دادن یک یا دو مدرس خوب در کنار چندین مدرس ضعیف با اهداف اقتصادی به هیچ عنوان برای چشم اندار حرفه ای ورزش ایران مفید نخواهد بود. جا دارد وزارت ورزش وقت به این مسئله ورود پیدا نماید و یک انجمن یا کارگروه تخصصی برای برگزاری آزمون مربیان بدنساز حرفه ای تعیین نماید.
با تمام احترامی که برای همه رشته های ورزشی قائل هستم باید عنوان کنم امروزه مسیری اشتباه در پیش گرفته شده است. آیا یک مربی شنا میتواند یک تیم فوتبال رو کوچ کند؟ پس یک مربی پرورش اندام هم نمیتواند مربی بدنساز یک ورزشکار حرفه ای در رشته هایی مثل فوتبال، رزمی، والیبال و غیره باشد و فقط باید در حیطه رشته خودش به فعالیپ بپردازد. برای ورود به بدنسازی حرفه ای (منظور همان آماده سازی است) باید با مفاهیم مهم و کاربردی از فیزیولوژی ورزش، علم تمرین، علم رکاوری، تغذیه، سیستم های تمرینی، بیومکانیک، حرکت شناسی و… آشنا بود. ما در هر شهر شاید دهها و صدها مربی پرورش اندام داشته باشیم ولی متاسفانه در هر استان شاید به تعداد انگشتان دست مربی خوب بدنساز حرفه ای نداریم و آن هم به دلیل ضعف مدیریت کلان در ورزش کشور است.
امیدوارم به زودی حرکت های امید بخشی در این حوزه داشته باشیم تا ورزش حرفه ای را که امروزه به شدت وابسته به حضور مربیان بدنساز خارجی میباشد در این بخش تقویت کنیم.
